Solhjell: Kina ser Afrika – det bør vi og

Bistand utan vilkår

Dei fleste av oss møter nok det kinesiske engasjementet med ein stor dose skepsis. Det ville like fullt vore feil ikkje å ta med korleis Kina har bidrege til sosial og økonomisk framgang, slik fleire studier viser. Kina gir lån – men også bistand. Pengane frå Kina til Afrika kjem gjerne med «no strings attached», utan vilkår. I kontrast til bistand frå Noreg som kjem med strenge krav om anti-korrupsjon, likestilling, menneskerettar og anstendige arbeidsforhold.

Pengane frå Kina til Afrika kjem gjerne med «no strings attached», utan vilkår. I kontrast til bistand frå Noreg som kjem med strenge krav om anti-korrupsjon, likestilling, menneskerettar og anstendige arbeidsforhold.

Bård Vegar Solhjell

Og det ville vore naivt å utelukke Kina sine globale ambisjonar frå analysen. Kina er no det landet i verda som har størst diplomatisk representasjon i Afrika. Kina har strukturert den særmerkte koblinga mellom statlege interesser og økonomisk ekspansjon i det omfattande infrastrukturprogrammet «Belt and Road Initiative». Dette er ei ramme rundt eit utal avtalar om å investere i infrastruktur – ofte med politiske føringar integrert.

Gjennom sitt breie engasjement demmer Kina opp mot at Vesten skal dominere Afrika så sterkt som vi historisk har gjort.

Kinesisk politisk tenking er langsiktig. Særs langsiktig. Det blir særleg synleg i møte med den kortsiktigheitssjuka som har ramma mange vestlege demokrati sin politiske kultur. Ei berømt historie omhandlar da tidlegare kinesiske statsminister Zhou Enlai fekk spørsmål om kva han meinte var effekten av den franske revolusjonen i 1789. Han skal ha tenkt seg om, og svart at «det er for tidleg å seie». (I ettertid er det reist tvil om han misforstod og refererte til student-opprøret i 1968, men ein skal jo aldri sjekke ei så god historie.)

Gjennom sitt breie engasjement demmer Kina opp mot at Vesten skal dominere Afrika så sterkt som vi historisk har gjort.

Bård Vegar Solhjell

Større skepsis med økt gjeldsbyrde

Det siste året, etter at det meste av verda covid-opna, har eg igjen reist mykje i Afrika – og merka ei endring i haldningane. Ei større skepsis.

Den enorme kinesiske gjeldsbyrda begynner å tynge. I Angola, eit fattig land med 34 millionar innbyggarar, «skyldar»  kvart einaste menneske rundt 6000 norske kroner til Kina, i følgje avisa Expansão i hovudstaden Luanda. Mange av dei kinesiske låneavtalane hadde tilsynelatande gunstig avdragsfridom i starten, men tøffe betalingsvilkår etter kvart. Dette slår no inn, og mange afrikanske land er fanga i ei gjeldsfelle.

Eit naturleg svar frå Norge og andre vestlege land burde vere å vise enno større interesse for kontinentet i åra framover.

Bård Vegar Solhjell

Vidare er det aukande skepsis i Afrika til det kinesiske modus operandi – som er å sende inn alt. Og alle. Ingeniørar, arbeidarar, materiell, mat, bustader, utstyr, – alt kjem frå Kina og blir verande så lenge byggeperioden varer. Dette skaper lite lokal utvikling, og få varige afrikanske arbeidsplassar. Og, vil eg legge til, er det stikk motsette av tankemåten i vår bistand. Norge forsøker å bidra til mest mogleg lokalt leia utvikling. 

Kina er der for å bli

I Afrika, som elles i verda, er Kinas renommé svekt dei siste åra. Men Kina er der for å bli. Eit naturleg svar frå Norge og andre vestlege land burde vere å vise enno større interesse for kontinentet i åra framover. For Afrika er moglegheitenes kontinent, der den kjøpekraftige middelklassen blir fleire, energibruken aukar og veksten er sterk mange stader. Samstundes som Afrika er kontinentet som treng vår bistand mest, på grunn av klart flest ekstremt fattige og klart verst konsekvensar av klimaendringar.

Kina ser Afrika – det bør vi og.