Mennesket har føter, men gror røter

Gjennom hundreåra levde dei fleste menneske stabile liv, lik dei foreldre og besteforeldre hadde før dei. Annleis no, der vi kan oppleve at samfunnet og vilkåra for det – og dermed vårt liv – endrar seg dramatisk i løpet av eit menneskeliv. Nyleg døydde 100 år gamle Henry Kissinger. Då han vart fødd var den første verdskrigen så vidt over, Lenin leidde Russland, tuberkulose var den vanlegaste dødsårsaka i USA (og Noreg) og fjernsynet ikkje funne opp. For dei fleste menneske er endring det nye stabile.

Men. Migrasjon er ikkje nytt. Til alle tider har vi vandra. Flytta frå fattigdom og elende, utarming av jord og krig – eller berre til nye moglegheiter og betre jaktmarker. Å gjere ei geografisk endring i livet har vore eit rasjonelt val og å flytte på seg er ein del av det å vere menneske. Migrasjon er stabilt til stades, sjølv om det også går i bølgjer.

Gjev nesten alltid eit betre liv 

Årsaka er nok den kollektive erfaringa – at migrasjon nesten alltid gjev eit betre liv. Over tid. Men det skaper også konflikt.

Det vil krevje noko både av avsendar- og mottakarland, og blir neppe konfliktfritt i framtida heller.

«We are here, because you were there» stod det på ein plakat Paul Scheffer såg under ein demonstrasjon i London. Unge innvandrar demonstrerte mot rasisme, og påpeika det openberre: Mange av dei var der fordi det britiske imperiet hadde vore I India, Jamaica, Kenya og andre delar av verda.

Kraftig reiskap for utvikling

Sidan migrasjon er ei så vanskeleg sak, er det fortenestefullt at Verdsbanken har tatt tak i temaet på ein roleg, nøktern og løysingsorientert måte. Det gjeld i underkant av 200 millionar menneske, av dei 37 millionar flyktningar. I rapporten til banken, som heiter «Migrants, refugees and societies», heiter det at migrasjon på verdsbasis har vist seg å vere ein kraftfull reiskap for utvikling. Noko som har betra livet for hundrar av millionar migrantar, deira familiar og samfunn. Og om det blir handtert godt, kan migrasjon fortsetje å gje betre levekår og såleis bidra til å oppfylle Berekraftsmåla til FN. 

Noko som verkeleg ville ha monna i høve til migrasjon og private overføringar, er om gebyra på pengetransaksjonar gjekk ned.

Bård Vegar Solhjell
Direktør, Norad

Ein grunn til at migrasjon fører med seg auka levestandard er dei store private overføringane av pengar til familiemedlemer i heimlandet. Dette er enorme beløp. Det dreiar seg om tre gongar så mykje som all internasjonal bistand og meir enn all privat investering i låg- og mellominntektsland.

Til dømes: Ein ung mann får seg anleggsarbeid i eit av Golflanda. Brorparten av det han tener sender han heim til mor si i Nepal. Eller ei kvinne jobbar i Sør-Afrika og sender pengar heim til Malawi. Eller, somaliske flyktningar som har fått opphald i Noreg sender pengar heim til familien i Mogadishu.

Ei seigliva myte

Det har vore ei seigliva myte at private overføringar berre går til statussymbol og kortsiktig forbruk. Det stemmer ikkje. Overføringar går også til å skaffe undervising, betale helseutgifter, byggje kyrkjer, skolar og moskear. Slike private pengar er ikkje på langt nær så effektive som bistand, men bidreg betydeleg. Bistandspengar kan massevaksinere, medan overføringar kan betale legerekningane til enkeltmenneske. 

Noko som verkeleg ville ha monna i høve til migrasjon og private overføringar, er om gebyra på pengetransaksjonar gjekk ned. Nokon tener grovt på pengar som blir overførte til private i fattige land.

Det er elles eitt av punkta i Berekraftsmåla å få redusert gebyra for pengeoverføringar til maks 3 prosent.  I dag ligg gjennomsnittet på 6,2 prosent. La meg illustrere kva det kan bety:

Å få halvert desse kostnadene vil frigjere like mykje pengar som fire norske bistandsbudsjett. Kvart år.